Dit was: Vrijheid
Lees die tekst hieronder.
Toen ik werd gevraagd om voor deze middag over vrijheid te schrijven hoefde ik niet lang na te denken over wie ik jullie iets wil vertellen. Ik moest vrijwel direct denken aan Jahweh. Jahweh is een jongeman die ik sinds een aantal jaar begeleid. Hij is, wat hij zelf noemt, een vrije geest. Iemand die zich niet wil laten kooien door een maatschappij waarin je moet werken voor geld. Werken voor geld is voor zogenaamde laaghoofdigen, die zich financieel in plaats van spiritueel willen ontwikkelen. Jahweh ervaart, zoals vele andere met hetzelfde label als hem, zijn psychoses als een spirituele ervaringen. Eens in de zoveel tijd roept hij ze zelf, door middel van cannabisgebruik, op. Meestal ontregeld hij een beetje. Begint door andere mensen onbegrepen gedrag te vertonen. Verbind al dansend op de muziek in zijn hoofd energiestromen tussen mensen en natuur. Soms ontregeld hij te veel en verliest zijn connectie met de met ons gedeelde werkelijkheid. Ongeacht wat behandelaars en de medische wereld hier van vinden staat het Yahweh vrij deze ervaringen van tijd tot tijd te hebben. Zolang hij geen gevaar voor zichzelf of andere vormt is er geen wettelijke reden hem in zijn vrijheid te beperken. Maar is iemand een gevaar voor zichzelf wanneer hij zich zo gedraagt dat een ander hem iets aan wilt doen?
Ruim een jaar geleden bracht historicus Annelien den Dijn haar boek ‘Vrijheid’ uit. Een geschiedschrijving van het begrip vrijheid. Den Dijn focust zich grotendeels op vrijheid binnen de politieke context maar komt tegelijk met conclusies waar we ook in het sociale domein iets aan hebben. Onder andere de conclusie dat de vrijheid van de een tot beperkingen bij de ander zal leiden en dat er twee vormen van vrijheid bestaan. Collectieve vrijheid en individuele vrijheid. Twee vormen die regelmatig met elkaar in conflict kunnen komen.
Lang volgde Nederland het ideaal van een staat die vrijheid verdeelde zodat het niet mogelijk is voor sterkere groepen in de samenleving om zwakkeren te onderdrukken. Sinds de jaren tachtig en de opkomst van het NeoLiberalisme kennen wij echter een veel individualistischer vrijheidsbegrip. Het gaat niet meer over samen controle houden. Den Dijn: “Het is een anti-staats-vrijheidsbegrip dat privébezit beschermt. Uitgevonden door conservatieve elites die zich tegen de idealen van de Franse Revolutie keerden. In de loop van de 19de eeuw hebben de liberalen die conservatieve ideeën opgepikt in hun nieuwe beweging. En dit gedachtegoed is de laatste decennia verfijnd door de neoliberalen: een kleine staat die de markt vrijlaat en de bezittende klasse laat ontsnappen aan de controle van wat zij de tirannie van de meerderheid noemen.”
Individuele vrijheid betekent: doe wat je wil zonder staats belemmering. Collectieve vrijheid zegt: een kleine staat laat de sterken toe de zwakken te onderdrukken en dat is geen vrijheid. Bij collectieve vrijheid heeft de gemeenschap invloed op het landsbestuur, de economie, de markt en het privébezit. De Dijn: “ Wat we dus vergeten is dat vrijheid sinds de Atheense democratie een collectief begrip was. Samen verantwoordelijk zijn voor collectief bestuur wordt nu nauwelijks nog als vrijheid ervaren. Het neo-liberale, individualistische vrijheidsbesef domineert, gericht op de eigen vrijheid om te doen waar je zin in hebt.”
Gelukkig zijn we het in onze samenleving over een hoop dingen eens. Onze gezamenlijke normen en waarden bepalen immers nog steeds dat Individuele vrijheid een ander nooit zichtbaar kwaad mag doen. Vrijheidsbeperking is in zo een geval een optie om andere te beschermen. Heel zwart wit betekent dit, dat we misdaden bestraffen en dingen verbieden. Maar de grens tussen vrijheden is niet altijd zo zwart wit en de ander geen schade mogen berokkenen dreigt soms door te schuiven naar een ander bij het minste of geringste niet tot last mogen zijn.
Dansen op straat op de maat van de muziek in je hoofd is iets waar je niemand schade mee berokkend maar het toornt voor sommige wel aan het collectieve beeld van goede zorg of toont iets waar ze liever niet mee geconfronteerd worden. Yahweh belandde op die manier in een opname. Er kwamen steeds meer klachten over zijn gedrag en door zijn staat van zijn liet Yahweh zich niet door handhavers corrigeren. In de kliniek escaleerde het. De dwang en drang waarmee hij benadert werd maakte hem bozer en iets wat hij nooit eerder was agressief. Het geïsoleerd worden en medicatie krijgen ingespoten is een enorme vrijheidsbeperking.
De kleine staat behorende bij individuele vrijheid zorgt ervoor dat sterke schouders zich los kunnen wrikken en buiten schot blijven bij de eerder genoemde tirannie van de meerderheid. Het is zoals psychoanalyticus Paul Verhaeghe beschrijft in ‘Intieme Vreemden’: “Beperkingen gelden vooral voor de zwakkere leden van de maatschappij, terwijl de sterkere de regels uitschrijven op grond waarvan zij heel wat minder aan zelfbeheersing hoeven te doen.” Zwakke schouders dreigen zo verpulvert te worden wanneer hun individuele vrijheid schuurt met de individuele vrijheden van de meerderheid.
Yahweh hebben we dan ook zo snel mogelijk uit de kliniek gehaald en weer buiten laten dansen. De drang om energetische verbindingen te leggen en de agressie namen al snel weer af. Misschien dat iemand zich aan hem geïrriteerd heeft maar gelukkig is dat nog steeds geen reden om iemands vrijheid te ontnemen.
Reacties
Een reactie posten